Dezenfeksiyon Yan Ürünleri

Dezenfeksiyon Yan Ürünleri 

Klor ve kloraminler sudaki bazı organik maddelerle etkileşerek dezenfeksiyon yan ürünleri oluşumuna neden olurlar. Trihalometanların keşfinden sonra, gerçekleştirilen çalışmalar, dezenfeksiyon işlemi sırasında çok sayıda dezenfeksiyon yan ürünleri oluştuğunu göstermiştir.

Trihalometanlar dışında sularda oluşan dezenfeksiyon yan ürünlerinden birisi haloasetik asitlerdir. Toplam haloasetik asit (monokloroasetik asit, dikloroasetik asit, trikloroasetik asit, monobromoasetik asit ve dibromoasetik asit) miktarı için Amerikan Çevre Koruma Birimi tarafından konulan üst sınır 0.06 mg/L.dir. Trihalometanlarda olduğu gibi haloasetik asitlerin sağlık üzerine olan etkileri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır (3).

Dezenfeksiyon yan ürünleri ile ilgili düzenlemeler yapılırken, etkilenimin yaşam boyu olduğu dikkate alınarak, bulunmasına izin verilen maksimum değerlere uyumluluk; günlük ölçümlerin aylık ortalaması ve aylık ortalamaların yıllık ortalaması şeklinde hesaplanmalıdır. Oysa konuyla ilgili yapılan çalışmalar genelde bir veya birkaç defaya mahsus ölçümlere dayanmaktadır. Yıllık ortalaması, belirlenen değerlerin üzerinde olan su arıtma tesislerinde ilave önlemler alınmalı, bunun yanı sıra gelecekte ortaya çıkabilecek dezenfeksiyon yan ürünlerinin oluşumunu engellemek için genişletilmiş koagülasyon sisteminin tüm arıtma tesislerinde kullanılmaya başlanması sağlanmalıdır.

Dezenfeksiyon yan ürünlerinin sularda tespit edildiği 1974 yılından bu yana yapılan çalışmalar, bu kimyasallarla insanlarda kanser oluşumu konusunda doğrudan bir ilişki ortaya koyamamış ve Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu, dezenfeksiyon yan ürünlerinin “insanlarda karsinojendir” sınıfına sokulamayacağına karar vermiştir (21). DSÖ de “dezenfeksiyon yan ürünleri kaynaklı olabileceği ileri sürülen sağlık risklerinin, yetersiz dezenfeksiyon sonucu ortaya çıkabilecek sağlık risklerine göre son derece az olduğu”nu açıklamış ve “dezenfeksiyon yan ürünleri oluşumunu azaltmak için, suların dezenfeksiyonunu engelleyecek veya azaltacak hiçbir uygulamanı onaylanamayacağını” belirtmiştir (22, 23). Konuyla ilgili bir araştırmada dezenfekte edilmemiş bir içme suyunda bulunabilecek patojen mikroorganizmaların, dezenfekte edilmiş sulardaki dezenfeksiyon yan ürünlerine göre en az 100-1000 kat fazla tehdit oluşturacağı vurgulanmıştır (24).

Suda bulunabilen bir çok trihalometan arasında miktar olarak en çok bulunanı kloroformdur. Yapılan araştırmalar yüksek dozda trihalometanlara maruz kalan hayvanlarda kanser oluşabileceğini göstermiş, ancak sularda bulunmasına izin verilen miktarlarda kanser oluşumu gösterilememiştir (25). Konuyla ilgili olarak yapılan daha geniş kapsamlı çalışmalarda suda bulunmasına izin verilen miktarların üzerinde dezenfeksiyon yan ürünleri kullanılmış, ancak erkek ve dişi laboratuvar sıçan ve farelerinde kanser dahil her hangi bir sağlık sorunu tespit edilmemiştir, ancak dişi sıçanlarda şüpheli karsinojenik bulgular olabileceği belirtilmiştir (26). Konu hakkında yapılan epidemiyolojik çalışmaların incelendiği bir meta-analiz çalışmasında; klorlanmış su ile mesane ve kolon kanseri arasında ilişki olduğunu gösteren çalışmalarda metodolojik hatalar bulunduğu, karıştırıcı faktörlerin fazlalığı nedeniyle çalışma sonuçlarının güvenilirliğinin azaldığı belirtilmiştir (27).

Bu yöntemler arasında en iyi inceleneni klorlama olduğundan, diğer yöntemlerle oluşan dezenfeksiyon yan ürünleri hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra diğer dezenfeksiyon yöntemleri rezidüel koruma sağlamadığından, arıtma tesisi sonrasında meydana gelebilecek kontaminasyonlara karşı da dezenfeksiyon sağlanmak isteniyorsa, klorlama dışındaki tüm yöntemlerle birlikte yine klor veya kloraminler kullanılmak zorundadır.

Kaynak: Klorlama – Su Arıtma Cihazı Tavsiyesi (galiparduc.com)